Köy Enstitüsü sistemi ve Köy Enstitüleri 1936 yılından günümüze kadar hep gündemde. Gündemde oluş dönem dönem farklı özellikler gösterir.

17 Nisan Köy Enstitülerinin kuruluş yıl dönümüdür. Köy Enstitüleri yine gündemde. Var olan eğitim sistemi piyasacı ve dinselleştirilmiş yanıyla, sürekli değişen müfredatlarıyla çökmüştür. Bu şartlarda Köy Enstitülerini Hasan Ali YÜCEL’i, İsmail TONGUÇ’u özlemle anmamak ne mümkün. Selam olsun onlara. Halkçı, aydınlanmacı bir eğitimi gerçekleştirenlere…

 Köy Enstitülerinin kuruluşu Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitim alanında çağın çok ötesinde ileri bir adım olmuştur. Aynı zamanda dünya açısından da pedagojik olarak çok önemli bir eğitim deneyidir. Demokratik bir deneyim örneğidir. Köy Enstitüleri demokratik ve özgürlükçü, pedagojik bir eğitim deneyidir. Fakat sermaye grupları tarafından kapatılmıştır. Günümüze kadar sürseydi, eğitim düzenimizi olumlu, halkçı ve ilerici yönde etkileyecekti. Ezbere dayalı kuru bilgiler yerine “ Yaparak, üreterek öğretmeyi” ilke edinen bir eğitim düzeni, hala canlılığını koruyor.

Tüm bunlara karşın enstitülerin kuruluşundaki amacın başarıyla yerine getirilmesi engellenmiştir. İlerici ve aydınlanmacı öğretmen rollerinden korkulmuştur. Cumhuriyetin değerlerinin bilinç düzeyinde taşıyıcısı, sürükleyicisi olmuştur, Enstitülü öğretmenler. 

Köy Enstitülerinin canlı ve günümüzde de yaşayan yanı, o kurumların demokratik ve katılımcı özüdür. Sonra, köy çocuklarına ilk kez okuma yazma ve var olma olanağı sağlayan işlevidir. Gerçekçi, yaşama dönük ders programlarıyla, halkçı, laik, demokratik ve ilerici tutumudur. Ancak “Halk kirizması” sonucu, beklendik bir şekilde ortaya çıkan bu cumhuriyet aydınları ve bu aydınların tutumları gerici iktidarlar tarafından enstitülerin sonunu getirdi. Günümüzde aynı şekilde açılması düşünülemez. Ama özgürlükçü, pedagojik ve demokratik ve laik bir eğitim deneyi olarak ve cumhuriyete ait devrimlerin taşıyıcısı olarak bugün cumhuriyet için mücadele eden insanların üzerinde Köy Enstitülü öğretmenlerin izleri ve etkileri vardır. Yani Hasan Ali YÜCEL ve TONGUÇ devrimci öğretmenlerin her zaman yanlarında ve kalplerindedir. Selam olsun onlara.