Bu benim fikrimdir tımarhaneye en çok ihtiyacı olanlar kendilerini akıllı bulan tek doğruyu kendilerinin söylediğini düşünenlerdir asıl delilik de bu değil mi sevgili okurlar sıradan şöyle yüz kişi bir beyin uzmanına gitse inanın seksen kişisini tımarhaneye gönderirler ülke olarak kötülük anlamında neler geliyorsa başımıza işte bu önyargılı insanlar yüzünden geliyordur deliler en çok Hazreti İsa’yı ve Napolyon‘u severler kendini akıllı sananlar da en çok parayı zevki Sefayı severler sizce gerçek deliler tımarhanelerde yatanlar mıdır yoksa paraya tarlaya tapana altına gümüşe özenenler midir delilerin Napolyon’u sevmelerinin özel nedenleri vardır kendi insani duygularıyla Napolyona çok büyük payeler yüklerler kendilerini akıllı sanan önyargılıların delilerin Napolyona yükledikleri bu derinliklerden asla haberleri yoktur tımarhanede bulunduğum zaman delilerin İsa’ya olan bu sevdalarının nedenini çok tartışmıştık doktorlar bile bu konuda bir fikir yürütememişti deli dediğimiz bence ben akıllıyım diyenlerden yani önyargılı düşünenlerden çok daha derinlikli düşünürler delilerin bu düşüncesi filozoflar ve felsefecilerde de vardır mesela Aristo birisine iyilik eden onu kendisini sevdiğinden daha çok sever der sevgili okurlar şimdi kiminiz içinizden saçmaladığımı düşünüyor olabilirsiniz bu çok normal tımarhanede yatmış birisi olarak saçmalamamdan daha normal ne olabilir ben aklıma eseni yaparım akıllılar böyle bir şeyi asla yapamazlar aynı şeyleri zaman zaman akıllı düşünenler de rüya gördüklerinde ve ateşli hastalıklara yakalandıklarında yaparlar aramızdaki fark bu insanların akıllı benim deli olmamdır kendini akıllı sanan her şeyi bildiklerini düşünen tek gerçek kendi fikirleri olduklarına inananlar da kimi zaman deliler gibi uçarlar evlerinden kaçarlar başka başka dünyalarda yaşarlar düşlerinde gördükleri kimi saçmalıkları yüzünden incitirler hatta öldürürler bile yani tımarhanede yatan deli dediğimiz insanlarla dışarıda dolaşan kendisini akıllı sanan insanlar arasında çok fazla fark yoktur tımarhanede ağaçlarla kuşlarla kedilerle konuşan insanlar gördüm etrafı gizli düşmanlarla çevrili olduğunu sanıp yatarken yorganın içine gizlenenler de gördüm sevgili okurlar aynı durumları zaman zaman bu kendini akıllı sananlar da yaşamıyor mu onların da içlerinde parayla evleriyle tarlalarıyla konuşanların olduklarını biliyorum ne farkları var ki delilerden mesela kumarda şans oyunlarında ya da eşlerinin dışında başka kadınlarla çocuklarının rızkını yiyenlerin deli dedikleri insanlarla ne farkı var ben hiçbir delinin kendisi gibi düşünmediği için başka birine hakaret ettiğini görmedim ama bunu akıllı bildiğimiz insanlar çokça yapıyorlar ben bu insanların akıllarına devşirme akıl diyorum çocuklarını bile bu devşirme akılla yetiştirmeye çalışırlar Allah bu tür devşirme akıllılardan ülkemizi korusun elbette herkesin sevdiği etkilendiği ve fikirlerini doğru bulduğu insanlar vardır bu tarih boyunca böyle olmuştur ama sözünü ettiğim bu insanlar tarihe damgasını vurmuş edebiyatçılar sanatçılar dahi bilim insanları gibi dünya insanlığına faydaları dokunmuş insanlardır dünyanın her yerinde sözünü ettiğim bu insanlardan vardır mesela dünyanın her yerinde Tolstoy’un düşüncelerini ve davranışlarını örnek almış Tolstoycular olduğu gibi Dostoyevskiciler Mevlanacılar Mehmet Akifçiler yaşamaktadır Tolstoy’u Dostoyevskiyi ya da Einstein’ın fikirlerini doğru bulanların kendi fikirleri de vardır yaşamlarını kendi fikirleri ekseninde geliştirip yönetirler ama bu büyük insanların fikirlerini de zamana ve mekana göre kullanırlar mesela benim fikirlerimin temelini oluşturan annemdir konuşmayı yürümeyi ve hayata bakış açımı annem oluşturmuştur mesela yine benim erişmek istediğim tek akıl Einstein’ın aklı ve yaratıcılığıdır Einstein’ı sözünü ettiğim bu büyük insanları kırk yaşından sonra tanıdım tımarhaneye gitmeseydim köyde kalmış olsaydım belki bu insanların hiçbirini tanıma şansım olmayacaktı içimdeki kötülüklerle bir çok insana kötülük yapmış olacaktım şehre gelmemin okumamın yazmamın en önemli faydalarından biri de bu adamları okuduktan sonra kendimi tanımam olmuştur yıllar önce tartıştığım bir arkadaşım benim ol sözlerimin doğru olduğunu anlayacaksın ama iş işten geçmiş olacak demişti öyle de oldu gerçekten yıllar sonra onun bana söylediği her şeyin doğru olduğunu hayatın içinde görmüş ve yaşamıştım