"Anadolu Ajansı (A.A), kamuoyunun iç ve dış en doğru haber ile aydınlatılması ihtiyacı göz önüne alınarak kurulmuştur."*
Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Derneği Temsilciler Kurulu adına Mustafa Kemal Atatürk imzalı bu deyim, A.A’nın kuruluş genelgesinden alınmadır.

A.A, ulusal kurtuluş savaşının dünyaya duyurulması, kurulacak yeni laik cumhuriyetin ilkeleri doğrultusunda tanıtım ve ilişkilendirmenin artırılması için Mustafa Kemal’in talimatıyla kurulur. TBMM'nin çıkardığı ilk yasaları duyururu, Milli Mücadele'nin ve Kurtuluş Savaşı'nın her aşamasına, Cumhuriyet devrimlerine tanıklık eder.

Kuruluşundan bugüne A.A’yı merak edenlere, kendi sitesinden şu aktarımı yapmak zorunludur.

‘’ İstanbul'un 16 Mart 1920'de resmen işgali ve Meclis-i Mebusan'ın kapanması üzerine Mustafa Kemal Paşa, Ankara'da toplanacak Meclis için seçim yapılmasını illere bildirdi. Artık İstanbul'da kalınamayacağını gören bazı aydınlar da bir süredir Milli Mücadele'ye katılmanın yollarını aramaktaydı. Bu gelişme, Anadolu Ajansı'nın kuruluşunu da sağlayacaktı.

Ankara'ya doğru yola çıkan iki ayrı kafilede yer alan sahibi Yunus Nadi (Abalıoğlu) ile gazeteci yazar Halide Edip (Adıvar), 31 Mart'ta Geyve'de buluştular. Tren istasyonundaki mola sırasında Ankara'ya gider gitmez ilk iş olarak "bir ajans teşkilatı" kurulmasının gerekliliğini görüştüler. Ajansın adını konuşurlarken; "Türk," "Ankara," "Anadolu" seçenekleri arasından "Anadolu Ajansı" isminde karar kıldılar.

Mustafa Kemal Paşa'nın karargahı ''Ziraat Mektebi''nde (şimdi Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü) Anadolu Ajansı'nın kurulması gündeme getirildi ve 6 Nisan 1920'de Anadolu Ajansı'nın kuruluşu gerçekleştirildi.

AA, Kurtuluş Savaşı'nda çok zor bir görevi yerine getirdi. İçeride, savaşan ve dış dünyadan habersiz kalmış bir halkı ülke ve dünya olaylarından haberdar kılmak, bazı yabancı ve İstanbul gazetelerinin teslimiyetçi tutumlarıyla mücadele etmek gerekiyordu. Dışarıda, ulusal mücadeleyi savunmak, Türkiye'nin haklı istekleri konusunda kamuoyunu aydınlatmak ve ona karşı bazı çevrelerin yürüttüğü oyunları boşa çıkarmak zorunluydu.
Atatürk'ün talimatıyla 1 Mart 1925' te "Anonim Şirket" statüsü kazanan Anadolu Ajansı'nın kurucuları her biri Milli Mücadele'de önemli rol oynamış kişilerden oluşuyordu: Kars Mebusu Ahmet Ağaoğlu, Siirt Mebusu Mahmut Soydan, Mardin Mebusu Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Karahisar Mebusu Ruşen Eşref Ünaydın, Bolu Mebusu Falih Rıfkı Atay, Tevfik Koperler ve Yusuf Hikmet Bayur. İlk Genel Müdürü Alaaddin Bey, İstanbul Mümessili E. Hidayet Akımsar, Edirne Mümessili Enver Nurettin ve Başmuharrir de Kemalettin Kamu'ydu.
Hisselerin yarısı fiilen ajansın çalışanı olanlara verilmiş. Kalan yarısı da saygın kişilere dağıtılmış. İlk hissedarlar vefat ettikçe hisseler yakınlarına devroldu. Ancak onlar da ilgilenmedi. Çünkü ajans 20 lira sermaye ile kurulmuş, sermaye artırımına gitmemiş, dolayısıyla kâr da dağıtmıyordu. 2000’li yılların başında hissedar olarak üç isim biliniyordu. Bunlardan biri yüzde 13.5'lik hisseye sahip olan ajansın mâli müşaviri Aslan Ataman. Diğer isimler yüzde 10 hissesi bulunan Samet Ağaoğlu, yüzde 5 hisseye sahip Fatma Aliye Dülger'di. Ağaoğlu ve Dülger yaşamını yitirdiği ve mirasçılarının da bu hisselerle ilgilenmediği görüldü. Yüzde 25 civarındaki hisselerin sahipleri ise hiç bilinmiyor. Belki de sahipleri bile farkında değil.

(Sürecek)