Sığınak Yapımı Artık Zorunlu! İşte Yeni Yönetmeliğin Detayları

Yönetmelikte yapılan değişikliklerle birlikte sığınakların tanımı da güncellendi. Artık sığınaklar “özel” ve “genel” olarak iki ana gruba ayrılıyor. Özel sığınaklar, şahıslara, tüzel kişilere veya kamuya ait binalarda kullanıcıların korunması amacıyla inşa edilecek. Genel sığınaklar ise halkın toplu kullanımına yönelik olup, devlet eliyle yapılacak ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) koordinasyonunda işletilecek.

BASINÇ VE SERPİNTİ SIĞINAKLARI OLARAK İKİ KATEGORİ

Yeni düzenlemeyle sığınaklar “Basınç Sığınakları” ve “Serpinti Sığınakları” olmak üzere iki kategoriye ayrıldı. Basınç sığınakları nükleer ve kimyasal silahlara karşı devlet tarafından yapılacak üst düzey koruma alanlarını tanımlarken, serpinti sığınakları daha yaygın kullanım amaçlı olup toprağa gömülü şekilde özel veya genel olarak inşa edilebilecek.

HANGİ BİNALARDA SIĞINAK ZORUNLU DEĞİL?

Yönetmelikle bazı yapı türlerine sığınak istisnası getirildi. 10’dan az bağımsız bölümü olan konutlar, küçük resmi yapılar, küçük sanayi tesisleri, açık otoparklar, depo ve pazar yerleri gibi bazı yapılar için sığınak şartı aranmayacak. Ancak yüksek kapasiteli projelerde, özellikle 5 bin kişi ve üzeri seyirci kapasiteli stadyum ve spor salonlarında sığınak yapılması zorunlu olacak.

METROLAR VE AVM’LER DE SIĞINAK OLACAK

Yeni metro hatları, alışveriş merkezleri, sinema, tiyatro ve kültür merkezleri artık gerektiğinde genel sığınak olarak kullanılabilecek şekilde projelendirilecek. Mevcut metro durakları da eksiklikleri tamamlanarak AFAD’ın görüşü doğrultusunda sığınak haline getirilecek. Bu alanlar barış zamanında farklı amaçlarla kullanılabilecek ancak sığınak niteliğini kaybetmeyecek.

KİŞİ BAŞINA EN AZ 1 METREKARE SİĞINAK ALANI

Yeni yönetmelik, sığınakların teknik detaylarını da netleştiriyor. Kişi başına en az 1 metrekare sığınak alanı ayrılması zorunlu olacak. 100 metrekare üzerindeki sığınaklarda lavabo ve pişirme alanı içeren mutfak nişi de şart koşuluyor. Ayrıca her 100 kişi için kadın ve erkeklere ayrı tuvalet-lavabo alanı planlanacak.

HAVALANDIRMA VE İLETİŞİM SİSTEMLERİ ZORUNLU

Sığınakların tümünde mekanik havalandırma sistemleri ve filtreleme altyapısı zorunlu hale geldi. Tehdit anında HEPA filtre sistemleri devreye girecek. Ayrıca sığınaklarda uydu telefonu altyapısı, acil Wi-Fi noktaları, jeneratör destekli aydınlatma, radyo, sabit telefon ve haberleşme sistemleri de yer alacak. Kesintisiz iletişim için sistemlerin yıllık test edilmesi gerekecek.

MİLLET BAHÇELERİNE DE SIĞINAK ZORUNLULUĞU

Yüzölçümü 15.000 m²’yi aşan millet bahçelerinde alanın en az %3’üne denk gelen kısmı sığınak olarak düzenlenecek. Bu alanlar barış zamanında farklı amaçlarla kullanılabilecek şekilde planlansa da, gerektiğinde sığınak olarak işlev görecek.

MEVCUT YAPILARDAKİ SIĞINAKLAR DENETLENECEK

Valilikler ve ilgili kurumlar, mevcut binalardaki sığınakların denetimini gerçekleştirecek. Eksiklik tespit edilen yapılara 1 yıla kadar süre tanınacak. Bu süre sonunda eksiklikler giderilmemişse, 14. maddeye göre işlem uygulanacak. Ayrıca kamuya ait eski sığınaklar hızla kullanıma hazır hale getirilecek.

KAT MÜLKİYETİ İÇİN ŞART: SIĞINAK TESPİTİ

Toplu yapı alanlarında parsellerin kat mülkiyeti dönüşümü için her parselde ayrı ayrı sığınak incelemesi yapılması gerekecek. Bu işlemler tamamlanmadan kat mülkiyeti kurulamayacak, yeni yapı ruhsatı düzenlenemeyecek.

GENEL SİĞINAKLARIN PLANLAMASI AFAD KOORDİNASYONUNDA YAPILACAK

Yeni dönemde genel sığınaklara ilişkin yer seçimi, planlama ve uygulama işlemleri AFAD’ın koordinasyonunda, ilgili idarelerin iş birliğiyle yürütülecek. Bu kapsamda kamu kurumları, belediyeler ve valilikler aktif görev alacak.

TRT’YE KESİNTİSİZ YAYIN GÖREVİ, HALKA EĞİTİM ŞARTI

Yönetmelikte yer alan dikkat çekici maddelerden biri de TRT’nin afet anında kesintisiz yayın yapma zorunluluğu oldu. Ayrıca, halkın sığınak kullanımı, kriz anında tahliye, yönlendirme ve güvenli toplanma konularında eğitilmesi de valiliklerin sorumluluğuna verildi.

YÜRÜRLÜK TARİHİ VE GEÇİCİ MADDELER

Yeni yönetmelik 7 Kasım 2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe girdi. Önceden ruhsat alınmış veya ihale süreci başlamış yapılar için, önceki yönetmeliğe göre işlem yapılabilecek. Mevcut sığınakların eksikleri için bina yönetimlerine tanınan süre ise 31 Aralık 2028 olarak belirlendi.

TÜRKİYE’NİN KRİZLERE KARŞI DİRENCİNİ ARTIRMAK

Uzmanlara göre yapılan bu köklü değişiklikler, Türkiye’nin sivil savunma altyapısını güçlendirerek şehirleri daha dirençli hale getirmeyi amaçlıyor. Nükleer tehdit, deprem, kimyasal saldırı veya savaş gibi çok boyutlu kriz senaryolarına karşı alınan bu önlemler, “hazırlıklı şehirler” vizyonunun en somut adımlarından biri olarak görülüyor.