Danışman mı “Tanış”man mı?

Afet “Geldim” der

Aktan USLU

13 – Sözün özü

Owen Feltham (1602 – 1668); 146 kısa makale içeren Resolves, Divine, Moral ve Politik başlıklı bir kitabın yazarı olan İngiliz bir yazardı. Zamanında büyük bir popülariteye sahipti. Feltham, bir süre Thomond Kontu'nun evinde papaz ya da sekt olarak bulundu ve Düşük Ülkelerin Kısa Karakteri'ni yayınladı. Günümüzden yaklaşı 3.5 asır önce ihmali; “İhmal, en iyi çözümlerini çürüten ruhun pasıdır” diye tanımlamış. Ülkemizde ve Gebze Bölgesi’nde neredeyse tamamı önlenebilir olmasından sebep iş cinayeti diye tanımlanan iş kazalarının gerekçelerinin üzerine gidilip ne kadar ucuz maliyetli ve basit önlemlerde ihmalin insan canına sebep olduğunu gördüğümüzde, Feltham’ın 1600’lerdeki tespitinin günümüzde karşılığı, ne yazık ki var.

TÜRKONFED ve DOĞUMARSİFED işbirliğindeki “Yapısal olmayan risklerin yönetimi” konulu panelde Ahmet Sertkan ve Prof.Dr.Şerif Barış’ın sohbet kıvamındaki şu sözleri de konuya bakış açımıza dair ipuçları veriyor:

ÇOK UĞRAŞTIK AMA SONUÇ ALAMADIK!

“Asıl problem, zaman problemi. Yetkin kişilerin bulunmaması. Siz varsınız ama tanıdık buluyorlar. Danışman mı buldunuz, tanışman mı buldunuz diye bir sorum var benim onlara. Nerede tanıdık varsa buluyorlar. Dünya kadar para harcıyorlar ve fos çıkıyor. Ondan sonra da, ‘Biz çok uğraştık bu işle ama sonuç alamadık’ diyorlar. Niçin sonuç alamadıklarını kendileri düşünmüyor. Sizin tavsiyeniz de başka yönlere gidiyor.

En çok biz uğraşıyoruz. Cihaz gelsin diye önerilerde bulunuyoruz. Sonra satın almaya gidiyoruz. Nereden buluyorsa en ucuzunu buluyor ve hep tanıdık kişiden alıyor. Sistem kargaşaya dönüşüyor.” (Ahmet Sertkan)

ÖNCE SANAYİCİLER VE

YÖNETİCİLERİ İNANMALI

“Sanayide, büyük kuruluşlarda olsun üst düzey yöneticileri ya da sahipleri bu işe inanmadıkça, eğitime katılmadıkça yapacağınız her tür alım ve eğitim çabaları maalesef yetersiz kalıyor. Silivri depreminde gördüm. Çok ünlü bir üniversite konuşmacı olarak çağırdı: Ücret almıyor bedava geliyorum ama rektör yardımcısı ya da genel sekreter hiç olmazsa orada olsun. Kabul etmediler.

Üniversitede rektör danışmanıydım. Rektör hocanın yer aldığı toplantıya tüm dekanlar katılıyordu. Rektör gelmeyince bazı dekanlar kaytarıyordu. Dekan olmayınca da bölüm başkanları kaytarıyor. Türkiye’de böyle bir maalesef durum var. O yüzden baştaki komutanın bu işi bilen kişi olması ve eğitime önem veriyor olması lazım. Aksi halde gerçekten eğitim ve bir şey yapma çabalarımız biraz havada kalıyor.” (Şerif Barış)

Ahmet Sertkan panel öncesi –soldan sağa-  AKUT Kocaeli Ekip Şefi Abdurrahman Eke, AKUT gönüllüleri Yakup Kadıoğlu, Olcay Keskin ve Feraye Kara ile.

Yarın…

Boyutuna göre sabitleme

Ağırlığına göre sabitleme

Ağır hasarlar / Basit tedbirler…

**

Deprem öncesi alınacak

çok basit çok hayati tedbirler

Yapısal hasarlar; Yapının taşıyıcı sistemini oluşturan kolon, kiriş, döşeme, taşıyıcı duvar ve temellerdeki hasarları iken; yapısal olmayan hasarlar ise yapının bütün sisteminde ve içeriğindeki temel taşıyıcı yapı sistemi dışındaki elemanlardan kaynaklanan hasarlardır. Depremin ardından karşılaşılabilecek büyük ölçekteki can ve mal kayıpları ile yaralanmaların azaltılmasında, deprem öncesinde alınacak tedbirlerin en basit ve kârlı olanının yapısal olmayan elemanlara bağlı hasarların azaltılması olduğu bilinen önemli bir gerçektir.

**

Depremde yapısal olmayan

bileşenler daha çok etkilenir

Deprem esnasında bina ile binaya bağlı yapısal olmayan bileşenler daha çok etkilenir. Bu sallanma yapısal olmayan bileşende ivme, hız ve yer değiştirmeye sebep olur. Sallantının şiddeti ve süresi ile yarattığı ivme, hız ve yer değiştirme miktarları depremin ve binanın karakteristiğine ek olarak yapısal olmayan bileşenin dinamik karakteristiğine bağlıdır. Aynı bileşen farklı katlarda farklı ivmeler yaratmaktadır. Depremin yapısal olmayan bileşenler üzerinde etkileri; ivme ve yer değiştirme etkileridir. Mevcut sismik yönetmeliklere göre tasarlanmış bir bina, orta dereceli bir depremde yapısal olarak iyi performans gösterebilir, ancak yapısal olmayan hasar nedeniyle işlevsiz hale gelebilir.

**

Hasar yoksa bile

sistem kilitlenir!

Bir yapının deprem dayanıklı olması bir depremde yapısal elemanların zarar görse bile binanın ayakta kalacağını ve kullanımına devam edilebileceğini anlamaktayız. Fakat deprem sırasında yapısal elemanlarında hasar olmayan binalarda, deprem sonrasında mutlaka çalışması gereken sistemlerin kullanılamaz halde oldukları bir gerçektir.

**

En büyük risk can güvenliği

Bir endüstriyel tesis, birçok entegre bileşen ve süreçten oluşur. Bu nedenle, bir tesisin işletilmesi, kritik bileşenlerinin performansına bağlıdır. Depremin en büyük riski can güvenliğine yöneliktir. Ancak büyük depremlerde, endüstriyel binalar ve buna bağlı olarak hasar gören makine ve ekipmanların onarımı maliyetli olabilir ve yangın ve kimyasal dökülmelerden kaynaklanan ek hasarlar olabilir. Bu nedenle, endüstriyel tesislerin tasarımı (sismik güçlendirme), tercihen yapısal ve yapısal olmayan hasarların ve tetiklenen teknolojik felaketlerin kontrol edilmesi amacıyla performansa dayalı metodolojilere dayanmalıdır. Bu performansın yeterliliği de standart çek listeleri ile kontrol edilmelidir.

**

Kontrol edilmesi gereken

binalar ve tesisler

• Bir alanda 300'den fazla kişinin toplanabileceği yerler.

• 150 kişiden fazla kapasiteli kreşler.

• Kapasitesi 250'den fazla olan ilkokul veya ortaokul tesisleri.

• Kapasitesi 500 kişiden fazla olan kolejler veya yetişkin eğitim tesisleri.

• Ameliyatsız veya acil müdahale gerektirmeyen, 50 veya daha fazla yerleşik hasta kapasiteli sağlık tesisleri tedavi hizmetleri.

• 250'den fazla kişi kapasiteli havaalanı terminalleri ve ana tren istasyonları.

• Islah kurumları.

• Çok kullanımlı konut, ticari (mağazalar dahil), endüstriyel, ofis ve perakende binaları 5 binden fazla kişiyi barındıracak ve 10 bin metretareden büyük bir alana sahip olacak şekilde tasarlananlar.

• Alanı bin (1.000)  metrekareden büyük olan umumi meclis binaları, tiyatrolar ve sinemalar. Afet sonrası olarak belirlenmemiş acil tıbbi ve diğer acil durum tesisleri.

• Elektrik üretim tesisleri, su arıtma ve atık su arıtma tesisleri ve diğer kamu afet sonrası olarak belirlenmemiş tesisler.

• Tehlikeli maddeler içeren afet sonrası olarak belirlenmemiş bina ve tesisler

• Temel tesisler olarak belirlenmiş binalar ve tesisler.

• Afet sonrası özel işlevi olan binalar ve tesisler.

• Tıbbi acil durum veya cerrahi tesisler.

• İtfaiye ve polis karakolları ve acil durum araç garajları gibi acil servis tesisleri.

• Binalar ve tesisler için yedek olarak gerekli kamu hizmetleri veya acil durum malzemeleri veya kurulumları

• Belirlenmiş acil durum barınakları, belirlenmiş acil durum merkezleri ve yardımcı tesisler.

• İşletme sınırlarının ötesine geçen tehlikeli koşullara neden olabilecek tehlikeli maddeler içeren bina ve tesisler.

• Özel işlevleri olan geniş bir alan (100 kilometrekare gibi) veya çok sayıda insan (100 bin kişi gibi) için felaket riski oluşturan yapılar.

• Büyük barajlar, aşırı tehlikeli tesisler.