Mükemmeliyetçilik, mükemmelliğin ulaşılabilir olduğunu savunan ve mükemmel olana ulaşılması gerektiği inancına dayanan bir duygu, düşünce ve davranış bütünüdür. Mükemmeliyetçi insanlar iki ucu keskin bir kılıç gibidir, olayları siyah ve beyaz olarak görürler; bir şey olacaksa en iyisi olmalıdır. Hata yapmaktan çok fazla korkan ve dışarıdan nasıl göründüğünü çok fazla önemseyen bu kişiler insanlara ve kendilerine iyi olduklarını göstermek için, bir işe başlamadan önce; içten içe bir gerginlik eşliğinde, her şeyi en ince ayrıntısına kadar planlar. Hedefleri ve beklentileri normalin üstünde olabilir, kronik bir stres yaşayabilirler. Tahammül seviyesi düşük ve kaygılı olan bu kişiler bir zaman sonra tükenme eşiğine gelebilir. Yapması gereken bir proje için gereğinden fazla hesap yapıp adım atma aşamasına, bir türlü geçemeyebilirler. Bir süre sonra ne kadar çalışırsa çalışsın düşünce aşamasında kalıp eyleme geçemeyen bu kişiler kendilerini yetersiz hissedip bir süre sonra içten içe özgüvensizlik hissedebilirler.
Mükemmeliyetçi kişilerin başlıca özellikleri:
• Onaylanmamaktan korkma
• Başarısız olmaktan korkma
• Zamanı iyi yönetememekten korkma
• Hata yapmaktan korkma
• Katı kurallara sahip olma
• Herkesi kendisiyle kıyaslama
• Erteleme
• Karar vermede güçlü çekme
• Aşırı planlama
• Başkalarını değiştirmeye çalışma
Neden mükemmeliyetçilik özelliği geliştiriyorum?
Mükemmeliyetçilik aslında, kişinin savunma mekanizmasının bir ürünüdür. Kişiler sosyal beklenti, sosyal öğrenme veya sosyal tepki olarak bunu gerçekleştirirler. Sosyal beklenti: Sadece başarı sonucunda takdir edilen ve başarıları çok fazla konuşulan çocuk aynı zamanda eleştirilerden korunmak için mükemmel olmayı isteyebilir. Sosyal öğrenme: Ebeveynleri mükemmeliyetçi olan çocukların bu davranışı taklit ettiği gözlemlenebilir. Sosyal tepki: Sorunlu bir ev ortamında büyüyen çocukların tepki olarak mükemmeliyetçilik özellikleri geliştirdiği görülebilir.
Mükemmeliyetçilik çözmem gereken bir problem mi?
Mükemmeliyetçi davranmak bir bozukluk değil aksine başarıyı ve öğrenmeyi de sağlayan bir davranıştır. Mükemmeliyetçi davranışlara utanç, şüphe, korku, stres eşlik etmediği sürece yüksek başarılar da getirebilmektedir ki yüksek başarılar için de gereken şeydir aslında. Çok başarılı olmak için sınırları zorlamak, kontrolcü olmak, belli standartlar koymak zorunlu da bir şeydir. Burada sorun olan nokta gerektiğinde esnetememe davranışıdır. Bu kişilerden davranışlarını yönetme becerisine sahip olan kişiler duruma ve şartlara göre değişerek yüksek başarılara ulaşabilmektedirler. Bu yüzden hatalarımızın dünyanın sonu olmadığını aksine öğrenmek için bir fırsat olduğunu kendimize sık sık hatırlatmalı, kendimizi gözlemlemeli, kılıcın hangi ucunda olduğumuzu fark etmeli ve gerektiğinde destek almalıyız.